#10 Delilik, Siyaset ve Toplum: Toptaşı Bimarhanesi, 1873-1927
Delilik, Siyaset ve Toplum
Toptaşı Bimarhanesi
1873-1927
Fatih Artvinli
Yeni bir önsöz ve eklerle genişletilmiştir.
Bu eserde, 19. yüzyılın son çeyreği ile 20. yüzyılın ilk çeyreğinde faaliyet gösteren bir akıl hastanesinin tarihi incelenmektedir. Toptaşı Bimarhanesi’nin kurumsal tarihini modernleşme çabası eşliğinde, siyasal ve toplumsal tarihle birlikte ele alan bu çalışma aynı zamanda deliliğin sosyal tarihine, tımarhane anlatılarına, deliliğin tıbbileştirilmesine, psikiyatrinin ortaya çıkışı ve dönüşümüne odaklanıyor.
Osmanlı Devleti, 1839 yılında Tanzimat’ın ilanıyla birlikte çeşitli alanlarda reform girişimlerinde bulunurken, delilik ve tımarhaneler alanında da yeni bir nizam oluşturmaya çalışır. İstanbul’un orta yerinde, Süleymaniye Bimarhanesi’nde başlayan ve sınırlı kalan ıslah çabaları, 1873 yılında patlak veren bulaşıcı bir hastalık gerekçe gösterilerek delilerin bir gece yarısı vapurla Üsküdar’a taşınmasıyla sonuçlanır. Darüşşifanın bulunduğu semtin adını alan Toptaşı Bimarhanesi, 1924 yılı sonlarından itibaren bu defa Bakırköy’e taşınır. Dolayısıyla, günümüzdeki Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi, Toptaşı Bimarhanesi’nin devamı, Toptaşı ise Süleymaniye Bimarhanesi’nin devamıdır; çünkü sözkonusu olan sadece hastalar, çalışanlar ve malzemelerin taşınması değil aynı zamanda tarihsel ve zihinsel bir taşınmadır.
Haziran 2022, 432 sf., 13.5x21, 110₺
Dizgi: Fatih Mutlu, Kapak: Ömer Faruk Yıldız
Telemak 10, Tarih 2
978-605-73540-1-3
Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) - 2013 yılı Sosyal Bilimler dalında Kayda Değer Eser Ödülü
Artvinli'nin kitabıyla Cengiz Özdemir ve Ozan Sağsöz'ün "Kültür & Tarih Sohbetleri"ne konuk olduğu bölümü izlemek için görsele tıklayınız.
Kıraathane Kitap Şenliği'nde yer almış bu etkinlikte, Türkiye’de deliliğin kurumsal tarihi ve en önemli mekânı olan Bakırköy’den yükselen edebiyat konuşuldu. Şizofreni kavramı tam 111 yıl önce, Şizofrengi ise 30 yıl önce doğdu. Delilik, Siyaset ve Toplum kitabının yeni baskısı vesilesiyle deliliğin tarihi ve edebiyatına, bir kitap bir dergi merceğinden birlikte bakıyoruz.
Fatih Artvinli Kimdir?
Artvin doğumlu. Yusufeli Sağlık Meslek Lisesi, Toplum Sağlığı Bölümü'nden mezun oldu. Lisans eğitimini, Marmara Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde, yüksek lisansını Yıldız Teknik Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde, doktora çalışmasını ise aynı üniversitenin Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Bölümü’nde tamamladı. Öğrenim hayatı boyunca aynı zamanda Sağlık Memuru olarak görev yapan Fatih Artvinli, psikiyatri tarihiyle ilgili doktora tezini yazdığı dönemde Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde çalıştı. Doktora sonrası araştırmasını Fogarty Bursu ile Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi ve Boston Children’s Hospital’da yaptı. Bakırköy Akıl Hastanesi, Erenköy Sanatoryumu ve Heybeliada Sanatoryumu gibi İstanbul'un tarihi hastanelerinin kurumsal tarihinin aydınlatılması ve hafızasına yönelik proje ve çalışmalarda yer aldı. Eğitim ve sağlık hakkı alanında mücadele eden sivil toplum örgütü İnsan Sağlığı ve Eğitim Vakfı'nın (İNSEV) Yönetim Kurulu Üyesi, sağlık ve sosyal bilimleri bir araya getirme amacına yönelik kitaplar yayımlayan İNSEV Yayınları'nın Yayın Yönetmenidir. Halen Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı’nda öğretim üyesi olan tıp ve psikiyatri tarihçisi Fatih Artvinli'nin History of Psychiatry, History of Neurosciences, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, Kebikeç gibi dergilerde yayımlanan makalelerinin yanı sıra, yayımlanmış iki kitabı bulunmaktadır: Seraba Harcanmış Bir Ömür: Osman Bölükbaşı (Kitap Yayınevi, 2007), Delilik, Siyaset ve Toplum: Toptaşı Bimarhanesi (1. Baskı, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2013). Fatih Artvinli'nin akademik çalışmalarını incelemek için Academia sayfasına bakınız.
